Ödenen Vergiler Zekattan Düşülebilir Mi?

Ancak günümüzde devletlerin vatandaşlarından zorunlu olarak aldığı vergiler de toplumsal hizmetlerin finansmanı için kullanılmaktadır. Bu durumda, ödenen vergilerin zekâttan düşülüp düşülemeyeceği meselesi fıkhi açıdan önemli bir tartışma konusudur.

Fıkhi Görüşler: Vergi Zekât Yerine Geçer mi?

İslam alimleri, vergilerin zekâttan düşülüp düşülemeyeceği konusunda farklı görüşler ortaya koymuşlardır.

1. Vergi Zekât Yerine Geçmez (Çoğunluk Görüşü)

Hanefi, Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezheplerine mensup çoğu fıkıh alimi, ödenen vergilerin zekât yerine geçmeyeceğini savunur. Bunun temel gerekçeleri şunlardır:

a) Zekâtın Harcama Alanı:Zekât, Tevbe Suresi 60. ayette belirtilen sekiz sınıfa (fakirler, miskinler, zekât toplayıcıları, kalpleri İslam’a ısındırılacaklar, köleler, borçlular, Allah yolunda olanlar ve yolda kalmışlar) verilmelidir. Ancak devletin topladığı vergiler, yol, sağlık, eğitim, savunma gibi genel kamu hizmetlerine harcanır. Bu, zekâtın özel harcama alanıyla çelişir.

b) Niyet Şartı: Zekât bir ibadet olduğu için niyet şartıvardır. Yani zekât veren kişi, bunu ibadet niyetiyle vermelidir. Ancak vergi, devletin zorunlu olarak topladığı bir ödeme olduğundan, niyet şartını yerine getirmez.

c) Gönüllülük Unsuru:Zekât, Müslümanların gönüllü olarak verdiği bir mali yükümlülüktür. Vergi ise yasal bir zorunluluktur ve kişi bunu ödemekten kaçınamaz.

Bu nedenlerle, çoğu İslam âlimine göre vergiler zekâttan düşülemez.

2. Vergi Kısmen Zekât Yerine Geçebilir (Azınlık Görüşü)

Bazı modern fıkıhçılar, günümüz devlet düzenlerini göz önüne alarak, belirli şartlar altında verginin zekât yerine geçebileceğini savunmaktadır. Bu görüşü savunanlar şu gerekçelere dayanır:

a) Devletin Sosyal Yardımları: Eğer devlet, topladığı vergileri doğrudan fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine aktarıyorsa, bu durumda vergi, zekât niyetiyle ödenmiş sayılabilir. Ancak bu durumda bile zekâtın Tevbe Suresi’ndeki sekiz sınıfa uygun bir şekilde dağıtıldığı ispatlanmalıdır.

b) Zekâtın Amacıyla Verginin Amacı Aynı Olabilir: Zekâtın temel amacı, toplumdaki ekonomik dengesizliği gidermek ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmektir. Günümüzde sosyal devlet anlayışı çerçevesinde, vergilerin bir kısmı sosyal yardımlara harcandığı için zekâta benzer bir işlev görebilir.

Ancak bu görüş, klasik fıkıh anlayışında yaygın kabul görmemektedir ve uygulamada nasıl denetleneceği konusunda ciddi soru işaretleri bulunmaktadır.

Sonuç: Vergi Ödeyen Kişi Zekât Vermekle Yükümlü mü?

Geleneksel İslam fıkhına göre, vergi zekât yerine geçmez ve vergi ödeyen bir Müslüman, eğer zekât verecek durumda ise (nisap miktarına sahipse), ayrıca zekâtını da vermelidir. Ancak günümüz şartlarında, bazı âlimler, verginin bir kısmının zekâttan mahsup edilebileceği yönünde fetvalar vermektedir.

Özetle, İslam fıkhına göre genel kabul gören görüş, zekâtın vergiden ayrı bir ibadet olduğu ve vergilerin zekâttan düşülemeyeceğidir.