Endişeniz mi var? Beyniniz içi sağlıklı alışkanlıklar…

Yemek yapıyorsunuz, dolabın kapağını açtınız. Bir an durup baktınız: Ne alacaktım ben?

Alışveriş yaptınız, torbalarınızı doldurdunuz, ödemenizi yaptınız. Yürüdünüz, bir ses duydunuz: Hanımefendi, paketleriniz…
Çok iyi tanıdığınız birinin adını bir türlü çıkaramadınız: Neydi adı?

Hepimizin başına geliyor: Bir şeyleri unutuyor, kaybediyoruz, çok iyi tanıdığımız kişilerin isimlerini kimi zaman hatırlayamıyoruz. Endişelenmeli miyiz? Bu, bizi rahatsız ediyorsa, endişelendiriyorsa kesinlikle bir uzmana gitmeliyiz.

Genellikle öteliyoruz gitmeyi. Ya sosyal medyaya başvuruyoruz ya da eşle dostla konuşmayı tercih ediyoruz. ‘Neler oluyor bana?’ diye sorduğumuzda ‘Herkeste oluyor’ yanıtı bizi rahatlatıyor. Herkeste oluyorsa ‘sorun yok ‘diye düşünüyoruz. Belki yoktur, belki sıradan bir unutkanlık, odaklanma sorunudur. Korktuğumuz, duymak istemediğimiz kelime zihnimizin bir köşesinde duruyor: Demans.

Önce demans nedir, ona bakalım. Demans, bilişsel işlevlerin (düşünme, hatırlama ve muhakeme) kişinin günlük yaşamını ve aktivitelerini etkileyecek ölçüde kaybolmasıdır. Duyguların kontrolü kaybedilebilir, kişilikler değişebilir. Birçok farklı çeşidi vardır, en yaygını, en çok duyulanı da Alzheimer’dir. Güzel haber, demans yaş almanın kaçınılmaz bir sonucu değildir ve erken teşhis edilebilir, önlenebilir.

Peki, neden olur? Beyindeki sağlıklı nöronların çalışmayı bırakması, diğer beyin hücreleriyle bağlantılarını kaybetmesi veya ölmesiyle ortaya çıkar. Yaş aldıkça herkes bazı nöronlarını kaybedebilir, bazıları daha büyük kayıplar yaşayabilir. Bunun farklı nedenleri vardır.

Demans olma riskini azaltabilir miyiz? Elbette azaltabiliriz. Çevre, yaşam tarzı gibi birçok faktör riski azaltabilir. Bazı faktörleri değiştiremeyiz ancak riski düşürecek hatta yok edecek adımlar atabiliriz. Sağlıklı yaşamın temel kuralları beynimiz için en iyi ilaçtır. Harvard’a bağlı Massachusetts Hastanesi’nden nörobilimci Dr. Daniel Daneshvar, bazı temel alışkanlıklarla riskin azaltabileceği görüşünde.

Egzersiz: Beyindeki beta-amiloid proteininin birikmesi, demansa neden olan birçok hastalığın temel özelliğidir. Egzersiz beyne giden kan akışını artırır, kan damarlarını destekler, kan damarı hasarı riskini azaltır. Yürüme, koşma, yüzme, bisiklete binme ve dans daha hızlı nefes almayı ve kalbin daha fazla çalışmasını sağlar.

Beslenme: Akdeniz, DASH ve MIND gibi beyin sağlığını destekleyen kapsamlı bir şekilde incelenmiş birkaç diyet vardır. Bu diyetlerle kırmızı et ve işlenmiş gıdaları azaltılarak antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeler ile omega-3 açısından zengin gıdalar tüketilmesi beyin sağlığını destekler.

Uyku: Kaliteli uyku beyindeki zararlı proteinleri temizler. 

Sosyalleşme: Nature Mental Health’deyayınlanan araştırmaya göre yalnızlık önemli bir faktördür. Araştırmada, yalnızlık insanların yokluğuyla değil, anlamlı bağlantıların yokluğuyla tanımlanmıştır. Sosyalleşmek, gruplara katılmak, arkadaşlarla görüşmek, pazarda- bakkalda çalışanlarla, bir yabancıyla başlatılan sohbet yalnızlıktan kurtarır.

Merak-Öğrenme: Merak bilinmeyene duyulan öğrenme isteğidir ve beyinde yeni bağlantısallıklar kurma sürecidir.  Süreç sorularla işler, sorular cevaplardan daha önemlidir.

Stressiz yaşam: Stresi tetikleyen nedenler çoğu zaman dışarıdan gelse de  düşünce biçimi değiştirerek stres yönetilebilir. 
Başlamak için geç değil, bugün başlayın, yarına kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Küçük değişimlerle beyninizi koruyabilir hem bugünü hem de yarını daha sağlıklı yaşayabilirsiniz.

Uzmana danışmayı asla ihmal etmeyin.